Uzależnienie od benzodiazepin to problem, który dotyka wielu ludzi na całym świecie. Te powszechnie stosowane leki, często przepisywane w celu łagodzenia lęku, bezsenności czy napięcia, mogą prowadzić do poważnych skutków ubocznych, w tym uzależnienia. Co robić, jeśli jest się od nich uzależnionym? Jak odzyskać kontrolę, gdy przyjmujesz coraz większe dawki?
Co to są benzodiazepiny?
Benzodiazepiny to grupa leków, które mają działanie przeciwlękowe, uspokajające, nasenne, miorelaksacyjne (zmniejszające napięcie mięśni) oraz przeciwdrgawkowe. Wprowadzone do stosowania na początku lat 60. XX wieku, szybko zyskały popularność, zastępując barbiturany, których użycie wiązało się z licznymi niepożądanymi skutkami, takimi jak uzależnienie, ciężkie zespoły odstawienne oraz wysokie ryzyko przedawkowania. Pierwsze leki z tej grupy, takie jak chlordiazepoksyd (1960) i diazepam (1962), doprowadziły do niemal całkowitego wyparcia barbituranów z terapii. Współcześnie w Polsce zarejestrowanych jest 36 preparatów zawierających benzodiazepiny, a cztery z nich — alprazolam, klonazepam, diazepam i lorazepam — znajdują się na liście 100 najczęściej przepisywanych leków w Stanach Zjednoczonych.
Niestety, jak się okazuje, benzodiazapiny również mają potencjał uzależniający. Badania przeprowadzone w latach 80. wykazały, że od 11% do 15% populacji przyjmowało benzodiazepiny przynajmniej raz w roku, a 1% do 2% zażywało je codziennie przez co najmniej rok. Pomimo wzrastającej świadomości ich potencjału uzależniającego, stosowanie tych leków wciąż wzrastało, co pokazuje, że są one powszechnie wykorzystywane w psychiatrii, neurologii i anestezjologii. Niestety można się od nich uzależnić.
Kiedy mówimy o uzależnieniu od benzodiazepin?
Uzależnienie od benzodiazepin to złożony proces, który często bywa mylony z pojęciami nadużywania czy zależności fizycznej. Nadużywaniem określamy stosowanie tych leków w sposób inny niż zamierzony przez lekarza, na przykład w celach rekreacyjnych, w nadmiarze lub innymi drogami podawania. W przypadku benzodiazepin nadużywanie zazwyczaj nie jest celem samym w sobie, lecz często występuje u osób uzależnionych od innych substancji, które stosują te leki w celu wzmocnienia efektu działania. Takie osoby muszą trafić na odtrucie lekowe w Krakowie, żeby bezpiecznie odzyskać trzeźwość.
Z kolei zależność fizyczna rozwija się w wyniku adaptacji ośrodkowego układu nerwowego do działania benzodiazepin, co może prowadzić do wystąpienia zespołu abstynencyjnego po nagłym odstawieniu. Kluczowym elementem uzależnienia jest zmiana zachowań pacjenta oraz występowanie szkodliwego wpływu na jego życie osobiste, zdrowie i relacje społeczne. Nałóg przejawia się koniecznością zdobywania i zażywania substancji, często w coraz większych ilościach, nawet pomimo wyraźnych negatywnych skutków.
Czym skutkuje odstawienie benzodiazepin u osoby uzależnionej?
Odstawienie benzodiazepin u osób uzależnionych może prowadzić do poważnych skutków zdrowotnych, dlatego proces ten powinien odbywać się pod ścisłym nadzorem lekarza. Długotrwałe stosowanie tych leków, zwłaszcza w celach terapeutycznych, może skutkować silnym uzależnieniem psychologicznym i fizycznym, co czyni odstawienie niezwykle trudnym. Nagłe zaprzestanie ich przyjmowania może wywołać szereg objawów abstynencyjnych, które są przeciwieństwem działania benzodiazepin. Do najczęstszych objawów, które mogą wystąpić po odstawieniu, należą:
- Lęk i niepokój,
- Drażliwość,
- Zaburzenia łaknienia,
- Bezsenność,
- Wymioty,
- Zaburzenia widzenia,
- Skurcze mięśniowe,
- Napady drgawkowe,
- Zespół majaczeniowy.
Dodatkowo, w przypadku długotrwałego stosowania, może wystąpić zjawisko odbicia, które charakteryzuje się nasileniem objawów, które pierwotnie były łagodzone przez benzodiazepiny. Objawy te mogą się znacznie nasilić w porównaniu do stanu przed leczeniem, co znacząco utrudnia proces odstawienia. Warto więc wybrać prywatny ośrodek leczenia uzależnień w Krakowie, ponieważ taki stan w najgorszym przypadku może okazać się nawet niebezpieczny dla pacjenta.
Jak leczy się uzależnienie od benzodiazepin?
Leczenie uzależnienia od benzodiazepin, choć często wyzwaniem, ma na ogół pozytywne rokowania. Kluczowym elementem jest współpraca pacjenta z lekarzem oraz ścisłe przestrzeganie zaleceń terapeutycznych. Psychoterapia odgrywa istotną rolę w procesie leczenia, gdyż pomaga zidentyfikować i leczyć pierwotne przyczyny uzależnienia.
Podstawowy algorytm postępowania, który lekarz pierwszego kontaktu może wdrożyć, składa się z kilku etapów. Pierwszym krokiem jest zamiana benzodiazepin o krótkim i średnim czasie działania na te o dłuższym działaniu, co ułatwia stopniowe zmniejszanie dawek i zmniejsza ryzyko wystąpienia uciążliwych objawów odstawiennych. Następnie lekarz przeprowadza wielotygodniowe, stopniowe zmniejszanie dawek, dostosowując ich wielkość indywidualnie do pacjenta na podstawie jego samopoczucia oraz objawów zespołu abstynencyjnego.
Po zakończeniu procesu odstawienia konieczna jest obserwacja końcowa, w której pacjent wymaga regularnej oceny stanu klinicznego, ponieważ w tym okresie mogą wystąpić objawy odstawienne oraz powrócić problemy, które były przyczyną stosowania benzodiazepin. W przypadku trudności w odstawieniu lekarz może skierować pacjenta na specjalistyczne leczenie w oddziale leczenia uzależnień, gdzie 90% pacjentów udaje się pokonać nałóg. Czasami jednak zdarza się, że niektórzy pacjenci, zwłaszcza starsi i mało zmotywowani, decydują się na kontynuację stosowania benzodiazepin, co niesie ze sobą ryzyko negatywnych konsekwencji. Ważne jest, aby tacy pacjenci byli świadomi potencjalnych skutków ubocznych takiego postępowania.