Uzależnienie rzadko pojawia się nagle. To proces, który rozwija się stopniowo, często niezauważenie. Wiele osób długo nie dostrzega problemu lub tłumaczy swoje zachowanie stresem, chwilową sytuacją życiową czy „zwykłą potrzebą relaksu”. Jeśli zastanawiasz się, czy masz problem z alkoholem, narkotykami, lekami, hazardem lub innym nałogiem – już samo to pytanie może być sygnałem ostrzegawczym. Warto zatrzymać się na chwilę i szczerze przyjrzeć swojemu zachowaniu.
Uzależnienie – co to tak naprawdę jest?
Uzależnienie to nie tylko częste sięganie po substancję lub powtarzanie określonego zachowania. To choroba, która stopniowo przejmuje kontrolę nad Twoim życiem. Charakteryzuje się silnym pragnieniem (głodem) sięgnięcia po używkę lub wykonania danej czynności oraz trudnością w kontrolowaniu tego zachowania.
Najczęściej spotykane rodzaje uzależnień to:
- Uzależnienia chemiczne – alkohol, narkotyki, nikotyna, leki.
- Uzależnienia behawioralne – hazard, gry komputerowe, internet, seks, zakupy, pracoholizm.
Wbrew powszechnym mitom, nie trzeba pić codziennie ani brać narkotyków w dużych ilościach, żeby mieć problem. Czasem uzależnienie objawia się w bardziej ukryty sposób, np. obsesyjnym myśleniem o substancji, sięganiem po nią w trudnych momentach czy trudnością w ograniczeniu jej spożycia. Prowadząc od lat prywatny ośrodek leczenia uzależnień w Krakowie, poznaliśmy wiele historii osób, które na różne sposoby wpadały w nałogi. Historie mogą się różnić, ale skutek jest ten sam – uzależnienie, które bardzo trudno pokonać.
Pierwsze sygnały uzależnienia
Uzależnienie nie staje się oczywiste z dnia na dzień. Początkowo są to drobne sygnały ostrzegawcze, które łatwo przegapić ze względu na wypieranie problemu.
1. Coraz częściej sięgasz po używkę lub powtarzasz dane zachowanie
Na początku może się wydawać, że masz nad tym pełną kontrolę. Pijesz tylko w weekendy, grasz w gry kilka godzin dziennie, zażywasz leki tylko w razie potrzeby. Z czasem jednak zaczynasz sięgać po substancję częściej – może to być codzienne piwo po pracy, coraz częstsze branie leków na uspokojenie, dłuższe sesje hazardowe czy nieustanne scrollowanie internetu.
2. Tracisz kontrolę nad ilością i częstotliwością
Miałeś wypić jedno piwo, ale skończyło się na kilku. Planowałeś zagrać godzinę, ale zrobiły się cztery. Obiecujesz sobie, że tym razem nie sięgniesz po substancję lub nie wykonasz danej czynności, ale i tak to robisz. Jeśli tracisz zdolność do samodzielnego ograniczania swojego zachowania, to wyraźny znak, że problem się pogłębia.
3. Używka lub czynność staje się sposobem na radzenie sobie z emocjami
Czy sięgasz po alkohol, gdy jesteś zdenerwowany? Bierzesz leki, żeby złagodzić stres? Grasz, żeby zapomnieć o problemach? Jeśli używka lub czynność staje się mechanizmem ucieczki od rzeczywistości, to bardzo niebezpieczny znak. Uzależnienie często zaczyna się właśnie od próby „znieczulenia” trudnych emocji.
4. Kłamiesz lub ukrywasz swoje zachowanie
Jeśli zaczynasz ukrywać, ile pijesz, bierzesz czy grasz – nawet przed sobą – to znak ostrzegawczy. Tłumaczenie się, usprawiedliwianie, ukrywanie śladów swojego zachowania świadczy o tym, że podświadomie wiesz, że coś jest nie tak.
5. Twoje życie zaczyna kręcić się wokół używki lub nałogowego zachowania
Na początku używka lub czynność to tylko „dodatek” do życia. Z czasem jednak wszystko zaczyna się wokół niej kręcić. Planujesz dzień tak, by mieć czas na picie, hazard czy granie. Odkładasz obowiązki, zaniedbujesz bliskich, zaniedbujesz siebie. Jeśli coś zaczyna dominować nad innymi aspektami Twojego życia, to poważny znak ostrzegawczy.
6. Pojawiają się negatywne skutki – a mimo to nie potrafisz przestać
Jeśli Twoje picie, branie leków, granie czy inne zachowanie prowadzi do problemów w pracy, w związku, w finansach czy zdrowiu, ale mimo to nie potrafisz przestać – to bardzo wyraźny sygnał uzależnienia. To moment, w którym wiele osób zdaje sobie sprawę, że problem wymyka się spod kontroli. Pacjenci zazwyczaj trafiają na detoks narkotykowy w Krakowie w stanie poważnego wyniszczenia organizmu, ponieważ nie umieją odstawić narkotyków, mimo coraz większych konsekwencji.
Co zrobić, jeśli podejrzewasz u siebie uzależnienie?
Pierwszym krokiem jest szczere przyznanie przed sobą, że coś jest nie tak. To trudne, ale konieczne, by zacząć zmianę. Nie musisz jeszcze nazywać siebie osobą uzależnioną, ale warto przyznać, że Twoje zachowanie zaczyna wymykać się spod kontroli.
Kolejnym krokiem jest szukanie wsparcia. Możesz spróbować ograniczyć używkę lub nałogowe zachowanie, ale jeśli masz trudność z samodzielnym zaprzestaniem – to jasny sygnał, że potrzebujesz pomocy.
Najlepszą decyzją może być skonsultowanie się z terapeutą uzależnień. Profesjonalista pomoże Ci określić, na jakim etapie uzależnienia się znajdujesz i jakie kroki możesz podjąć, by odzyskać kontrolę nad swoim życiem.
Czy można samodzielnie przestać?
Wiele osób próbuje samodzielnie ograniczyć picie, branie leków czy granie. Część z nich odnosi sukces, ale jeśli uzależnienie jest już rozwinięte, zwykle potrzebna jest profesjonalna pomoc. Jeśli próbowałeś przestać i Ci się nie udało – to nie znaczy, że jesteś słaby. Uzależnienie to choroba, a nie kwestia silnej woli. Wymaga wsparcia i odpowiednich metod leczenia.
Gdzie szukać pomocy?
Jeśli podejrzewasz u siebie uzależnienie, warto jak najszybciej skontaktować się z ośrodkiem terapii uzależnień. Im wcześniej podejmiesz działanie, tym łatwiej będzie odzyskać kontrolę nad swoim życiem. W naszym ośrodku oferujemy profesjonalne wsparcie dla osób uzależnionych. Pomożemy Ci ocenić Twój problem i dobrać najlepszą metodę terapii.
Uzależnienie zaczyna się niewinnie, ale stopniowo przejmuje kontrolę nad Twoim życiem. Jeśli zauważasz u siebie pierwsze sygnały problemu – nie ignoruj ich. Im szybciej podejmiesz działanie, tym łatwiej będzie Ci wrócić do pełnej kontroli nad swoim życiem. Nie musisz czekać, aż będzie gorzej. Pierwszy krok do zmiany możesz zrobić już dziś.